Frank Zappa

Życiorys Franka Zappy

Frank Zappa urodził się w 1940 roku, a zmarł w 1993 roku w Stanach Zjednoczonych. Muzyk, piosenkarz i kompozytor. Grał na wielu instrumentach oraz stał na czele zespołu The mothers on invetion. Ponadto był reżyserem i producentem filmowym.

Choć Frank Zappa urodził się w stanie Maryland, w Stanach Zjednoczonych, jego korzenie sięgały Włoch oraz Francji. W domu był najstarszym z czworga dzieci. Dorastał zarówno otoczony językiem angielskim, jak i włoskim, głównie dzięki dziadkom, którzy posługiwali się tym właśnie językiem. Jako dziecko Zappa wraz z rodziną często się przeprowadzał, ze względu na ojca, który był chemikiem oraz matematykiem w przemyśle obronnym. Gdy w latach 40. XX wieku rodzina mieszkała w Maryland, blisko ich domu znajdował się arsenał, gdzie przechowywano gaz musztardowy. Miało to wpływ na późniejsze dolegliwości muzyka. Cierpiał na astmę, bóle uszu oraz miał problemy z zatokami.

Jego muzyczna kariera rozpoczęła się w liceum, w którym dołączył do szkolnego zespołu jako perkusista. W tym czasie do domu zakupiono gramofon, co pogłębiło jego zainteresowanie muzyką. Na początku słuchał głównie R&B, potem zagłębił się również w klasykę. Jego inspiracją byli m.in. Edgar Varèse, czy, ze względu na dziadków, włoski kompozytor muzyki operowej Giacomo Puccini. Matka mocno wspierała jego zainteresowania. Zorganizowała nawet rozmowę z Edgarem Varèse, lecz z powodu swojej podróży, odebrała jego żona. Później mężczyźni wymienili kilka listów. Zappa dostał nawet zaproszenie do Nowego Jorku, lecz nigdy do niego nie doszło przez śmierć Edgara w 1965 roku. Po przeprowadzce do miasta Lancaster Frank wstąpił jako perkusista do lokalnego zespołu the Blackouts, lecz jednocześnie rosło jego zainteresowanie gitarą. Pomimo jego rozkwitającej kariery muzycznej, Zappa nie był doceniany przez nauczycieli, przez co w późniejszych latach gardził wręcz formalną edukacją. W 1960 roku ożenił się z Kathryn J. Sherman i pracował jako copywriter w dziale reklamowym. Umiejętności z krótkiego okresu w tej pracy wykorzystywał później interesując się wizualną prezentacją swojej twórczości poprzez projektowanie okładek swoich albumów.

Celem Zappera była muzyka oraz opieranie na niej swojego źródła dochodu. Aby tego dokonać koncertował z zespołem the Blockouts w najróżniejszych klubach nocnych. Produkował również muzykę do niskobudżetowych filmów – „The World’s Greatest Sinner” oraz „Run Home Slow”. Na początku lat 60 pisał i produkował piosenki dla innych lokalnych artystów, co pozwoliło mu w 1963 roku na nagranie własnego koncertu muzyki orkiestrowej. W połowie lat 60 zaczęło rozpadać się jego małżeństwo przeprowadził się do studia Pal i pracował bardzo dużo, dzięki czemu kilka lat poźniej przejął studio i zmienił jego nazwę na „Studio Z”. Przez artykuł w lokalnej gazecie policja zainteresowała się pracą mężczyzny, podejrzewali go bowiem o nagrywanie filmów pornograficznych. Podczas akcji policyjnej Zappa nie odmówił nagrania podejrzanego filmu i przy oddawaniu taśmy został aresztowany. W więzieniu spędził sześć miesięcy. Podczas przeszukania policyjnego stracił znaczną część materiałów muzycznych. To doprowadziło do jego problemów finansowych i eksmisji ze studia.

W 1965 roku Zappa objął rolę gitarzysty oraz wokalisty w zespole R&B o nazwie the Soul Giants, który później zmienił nazwę na The Mothers. Zostali zauważeni przez producenta Toma Wilsona, pracującego m.in. dla Boba Dylana. Po podpisaniu kontraktu zostali oficjalnie zespołem the Mothers of Invention. Pierwszym przełomowym momentem był album” Freak Out!” wydany w 1966 roku. Drugi podwójny, po „Blonde on Blonde” Boba Dylana, jaki kiedykolwiek ówcześnie wydano. Przyniosło to im początek sławy jako zespołu – w tym samym roku podpisali konkrakt z Garrick Theathre w Nowym Jorku i tam też występowali. Dwa lata później wydali swój drugi album „Cruising with Ruben & the Jets”. Zappa jednak nieustanie rozwijał też biznesową stronę swojej kariery, zakładając wraz Herbem Cohenem wytwórnie Bizzare Records oraz Straight Records, dystrybuowane przez Warner Bros. Zespół grał koncerty w dużych miastach Europy. Mimo to średnio radzili sobie finansowo. Płyty bowiem opierały się głównie na wokalu, a na koncerty Zappa pisał muzykę klasyczną w połączeniu z instrumentalnym jazzem, co dezorientowało publiczność. W 1969 roku Zappa zerwał zespół, argumentując to problemami finansowymi i niewystarczającym zaangażowaniem jego członków. Po rozwiązaniu zespołu wydał solowy album „Hot Rats” (1969), który stając się popularny w Anglii wpłynął znacząco na rozwój gatunku jazz-rock fusion.

W latach 70. XX wieku, zespół the Mothers reaktywował się w nowym składzie. Zadebiutowali oni na kolejnym solowym albumie Zappy „Chunga’s Revange” (1970), następnie nagrali dwupłytową ścieżkę do filmu „200 Motels” (1971), lecz napięcie pomiędzy członkami zespołu było odczuwalne. Nie zważając na to wciąż wydawali nowe piosenki i pojechali w trasę, gdzie jednak podczas jednego z koncertów w Szwajcarii doszło do wypadku i spłonęła znaczna część sprzętu, generując ogromne straty dla zespołu. Na tym jednak nie zakończyło się nieszczęście Zappy. Podczas koncertu w Londynie został zepchnięty przez osobę z publiczności na betonową podłogę i zaznał znacznego uszczerbku na zdrowiu. Przez długi okres po wypadku musiał poruszać się na wózku inwalidzkim. W 1972 zaczął jednak znów koncertować, tym razem solo. Rok później rozwiązał wytwórnie Bizzare i Straight, na miejsce, których powstało DiscReet Records. Jego solowy album „Apostrophe” (1974) znalazł się na 10 miejscu listy przebojów albumów popowych Billboard i zerwał współpracę ze swoim długoletnim menagerem Herbem Cohenem, jednocześnie wchodząc z nim na drogę sądową, którą rozpoczął niedługo później z wytwórnią Warner Bros. Lata 70 zakończyły się jednak dla Zappy pomyślnie. Po sukcesywnym rozwiązaniu spraw sądowych, wydał dwa albumy, z czego jeden z nich „Sheik Yerbouti” okazał się najlepiej sprzedającym albumem w jego karierze.

Lata 80 Frank Zappa spędził w trasie koncertowej, po której wydał kolejny album, który był połączeniem skomplikowanych instrumentów oraz techniki polegającej na mówieniu piosenki. Budził on również wiele kontrowersji. Niektórzy krytycy uznawali jego teksty za seksistowskie. Muzyk jednak nie zakończył na tym swojej kariery. Sukcesywnie przez całe lata 80 wydawał albumy, których piosenki podbijały listy przebojów i serca widowni podczas koncertów z najróżniejszymi orkiestrami. Kontrowersje jednak nie ucichły. Na albumie „Thing-fish”(1984) poruszał on tematy dotyczące feminizmu, homoseksualizmu oraz wirusa AIDS. Pod koniec dekady podjął się reedycji swoich wcześniejszych nagrań winylowych. W 1988 roku został nagrodzony nagrodą Grammy za album „Jazz from Hell” (1986). W tym samym roku odbył ostatnią trasę koncertową.

W 1990 roku jego stan zdrowia znacznie się pogorszył. Rozpoznano u niego raka prostaty. Przez lata choroba rozwijała się niezauważalnie. Po postawieniu diagnozy skupił się na współczesnych utworach orkiestrowych i krótko przed śmiercią w 1993 roku wydał album „Civilization Phase III”, który rozpoczął już w latach 80. W 1991 roku został wybrany jako jeden z czterech kompozytorów na Festiwalu w Frankfurcie. W tym samym mieście, rok później, we wrześniu zagrał dwa ostatnie koncerty, po których dostał 20-minutową owację na stojąco. Później stan zdrowia nie pozwolił mu na koncertowanie.

Frank Zappa zmarł po południu 4 grudnia 1993 roku, z powodu raka prostaty. Jest pochowany w nieoznaczonym grobie na cmentarzu Westwood Village Memorial Park w Los Angeles.

Ciekawostki o Franku Zappie

• W jego zespole grywali prawdziwi wirtuozi, szczególnie perkusji, tacy jak Terry Bozzio czy Vinnie Colaiuta. ~gość
• Został sklasyfikowany na 45. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone. ~gość
• Interesujące ciekawostki o Franku Zappie znaleźć można w książce "Prawdziwy Frank Zappa" (wyd. In Rock).