Henryk Sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz - życiorys

Henryk Sienkiewicz – polski powieściopisarz, nowelista, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Urodził się  5 maja 1846 roku w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Był synem Józefa i Stefani Sienkiewicz z domu Cieciszowska.

Naukę rozpoczął w warszawskim gimnazjum. Świadectwo dojrzałości otrzymuje w 1866 i za namową rodziców zdaje na wydział lekarski Szkoły Głównej w Warszawie, który porzucił i przeniósł się na wydział  Filologiczno-Historyczny.

Studiów jednak nie ukończył. W latach 70 ukazuje się w prasie jego powieść „Na marne”, z powodzeniem pisuje też felietony. Po ukazaniu się nowel „Hania” i „Stary sługa” Sienkiewicz udaje się w podróż po Ameryce Północnej.

W 1881 powstaje nowela „Latarnik”. Kolejne lata okazują się przełomowe w życiu i twórczości Sienkiewicza, ukazuje się Trylogia, czyli „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „Pan Wołodyjowski”. Powieści te przyniosły Sienkiewiczowi sławę i uznanie.

Pod koniec  XIX wieku powstaje „Quo Vadis”, a w roku 1900 „Krzyżacy”. Dzieła Sienkiewicza cieszą się sporą popularnością nie tylko w Polsce, ale i na świecie, tłumaczone są one na wiele języków.

Jedną z przyczyn jego popularności był rozgłos, jaki przyniosła Sienkiewiczowi  nagroda Nobla, którą otrzymał w 1905 roku za całokształt twórczości (a nie – jak się powszechnie sądzi – za powieść „Quo Vadis”). Wybuch wojny wpłynął  na decyzję o opuszczeniu Polski  i wyjazdu do Szwajcarii. Zmarł w Vevey 15 listopada 1916, gdzie go pochowano.

Podróże Sienkiewicza

Henryk Sienkiewicz jest pisarzem, który spędził większość swojego życia w podróży, przez co zyskał pseudonim Latającego Holendra i polskiego Odyseusza.

Sienkiewicz tworzył głównie w podróży, a więc w drodze z jednego do drugiego miejsca, a zwiedził niezliczoną liczbę najróżniejszych miejscowości. Jego pierwszą zagraniczną podróżą był wyjazd do Wiednia w roku 1873, a trwała aż do wybuchu I wojny światowej w roku 1914.

W tym czasie powstały wybitne dzieła, czyli „Potop”, „Quo vadis”, „Krzyżacy”, „Pan Wołodyjowski”, „W pustyni i w puszczy”, „Bez dogmatu”, „Wiry” oraz „Rodzina Połanieckich”.

W latach 1876 do 1877 Sienkiewicz odbył podróż do Ameryki ze Stanisławem Witkiewiczem jako respondent Gazety Polskiej. Owocem tej wyprawy były „Listy z podróży do Ameryki”.

Pisarz przepłynął nawet Atlantyk, ale Afryki nie miał okazji zwiedzić, gdyż z powodu febry musiał opuścić ten egzotyczny ląd. Wcześniej był w Hiszpanii, gdzie napisał znany reportaż o walce byków. Odwiedził również Turcję, Grecję i Włochy.

Nagroda Nobla dla Henryka Sienkiewicza

Nagroda Nobla została przyznana pisarzowi między innymi za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu”, a także za „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu” jak to określił jeden z jurorów zasiadających w komisji.

Należy zdawać sobie sprawę z tego, iż początek XX wieku nie był najlepszym okresem dla naszego kraju. Do wydarzeń z tamtych czasów nawiązał również sam pisarz podczas swojego przemówienia tuż po odbiorze nagrody. Zaznaczył, iż choć nasz kraj uważany jest za martwy oraz pogrzebany, to właśnie dzięki tej nagrodzie, wola walki oraz zwycięstwa będzie jeszcze większa.

Henryk Sienkiewicz swoją nagrodą mógł podzielić się z Elizą Orzeszkową. Pisarka była również jednym z pretendentów do otrzymania tej nagrody. Jednak pomimo tego, iż brano jej kandydaturę pod uwagę uznano, iż nagroda w całości należy się Sienkiewiczowi za cały dorobek literacki.

Trylogia Sienkiewicza

Trylogia Sienkiewicza powstała gdy Polska znajdowała się pod zaborami. Dla autora bardzo ważne było, aby zachować w rodakach świadomość narodową, której kultywowanie było w tamtym czasie bardzo trudne ze względu na chęć wynarodowienia ludności przez okupantów. Ukazując Polaków w walce o kraj, Sienkiewicz chciał przypomnieć o naszej tradycji i pobudzić ludność do walki.

Tematyka Trylogii

Trylogia składa się z: „Ogniem i mieczem”, „Potopu” i „Pana Wołodyjowskiego”. Wszystkie części opowiadają m.in. o miłości, która napotyka przeszkody; opowieść osadzona jest w realiach historycznych i oparta na bazie prawdziwych wydarzeń. Pierwsza powieść toczy się w czasie powstania Chmielnickiego, druga – wojny ze Szwecją, a trzecia podczas początku wojny z Turcją.

Opinie o dziele

Wydanie dzieła spotkało się z różnymi opiniami. Pozytywiści skrytykowali Sienkiewicza za to, że zerwał z ich ideałami, powracając do przeszłości, ponieważ uważali, że należy badać i interpretować jedynie czasy aktualne.

Z drugiej strony Trylogia zyskała szerokie grono czytelników z różnych sfer, którzy pokochali bohaterów i pasjonowali się ich losami. Niezależnie od ocen, dzieło przeszło do historii jako jeden z najważniejszych elementów polskiej literatury.

Quo Vadis

„Quo Vadis” jest jedną z najbardziej znanych powieści Henryka Sienkiewicza. Fabuła powieści została osadzona w najświetniejszych czasach cesarstwa rzymskiego. Opowiada o miłości pomiędzy młodym rzymskim żołnierzem a chrześcijańską branką wojenną. Jednak łączące ich uczucie zostaje wystawiona na ciężką próbę w chwili, gdy Rzym płonie i oskarżeni o jego podpalenie zostają chrześcijanie.

Henryk Sienkiewicz uwielbiał czytać pisane po łacinie utwory znanego historyka Tacyta. To właśnie ta pasja skłoniła go do podróży do Rzymu. W czasie zwiedzania miasta laureat Nagrody Nobla dostrzegł kapliczkę, na której widniał napis: „Quo vadis, Domine?”. To właśnie w tym momencie pisarz podjął decyzję o napisaniu swojego dzieła i osadził je w czasach pierwszych chrześcijan.

Krytycy docenili dzieło Sienkiewicza, które również przyczyniło się do otrzymania Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 roku. Powieść została przyjęta z dużym entuzjazmem i do dziś cieszy się ogromną popularnością. Warto wiedzieć, iż początkowo była pisana w odcinkach. Można było ją przeczytać w Dzienniku Poznańskim oraz Gazecie Polskiej.

Krzyżacy

Tematyka „Krzyżaków”

„Krzyżacy” to powieść historyczna Henryka Sienkiewicza, której akcja odbywa się w tle konfliktu Jagiellonów z zakonem krzyżackim. Głównym wątkiem jest uczucie, które połączyło Zbyszka i Danusię. Walka z Krzyżakami i ostateczne zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem miały z kolei dać rodakom siłę do przeciwstawienia się zaborcom. Przebieg potyczki Sienkiewicz odtworzył na podstawie obrazu Jana Matejki, a także dzieł Jana Długosza.

Początkowo dzieło ukazywało się w częściach na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. Książka w całości została wydana w 1900 roku. Głównym zadaniem utworu było ukazanie sprzeciwu wobec działań zaborców, którzy starali się pozbawić Polaków poczucia przynależności narodowej i tradycji.

Opinie odbiorców

Sienkiewicz wzbudził zróżnicowane opinie wśród odbiorców. Jedni chwalili go za wkład w walkę o wolność narodu, ale również zwracali uwagę na niezwykły kunszt literacki. Drudzy zarzucali zbytnie przywiązanie do tradycji. Nie ulega jednak wątpliwości, że „Krzyżacy” to ponadczasowe dzieło, które do dzisiaj jest jednym z najważniejszych wyrazów Polskości i tradycji.

Nowele Sienkiewicza

Henryk Sienkiewicz jest autorem znanych nowel – „Szkice węglem”, „Obrazek wiejski”, „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”, „Latarnik”, „Jamioł”, „Sachem” oraz „Janko Muzykant”.

Ekranizacje powieści Henryka Sienkiewicza

Pierwsze próby ekranizacji miały miejsce już w 1921 roku, a więc ledwie kilka lat po śmierci autora. Zaczęło się od noweli „Na jasnym brzegu” w reżyserii Edwarda Puchalskiego, który to również wziął na swoje barki inne dzieło noblisty: „Bartek Zwycięzca” – 1923 r.

Najsłynniejsze adaptacje filmowe dzieł Sienkiewicza

Spośród wszystkich przeniesionych na ekran utworów Sienkiewicza najbardziej znane stały się bez wątpienia: „Quo Vadis”, „Krzyżacy” oraz Trylogia. Co ciekawe ten pierwszy tytuł został po raz pierwszy zekranizowany przez amerykanów w 1951 r., stając się kinowym hitem.

Również kolejny film oparty o prozę Sienkiewicza zachwycał swym rozmachem. „Krzyżacy”, w reżyserii Aleksandra Forda byli pierwszą polską superprodukcją, po dziś dzień stanowiącą jedną z ikon krajowego dziedzictwa filmowego.

Najsłynniejsze ekranizacje powieści Henryka Sienkiewicza dotyczą jednakże Trylogii. Reżyserem wszystkich trzech części był Jerzy Hoffmann, warto jednakże podkreślić, że całość projektu została rozciągnięta aż na 30 lat, tyle bowiem dzieli premierę „Pana Wołodyjowskiego” z 1969 r. od „Ogniem i Mieczem” z 1999 r.

Pomiędzy nimi był jeszcze „Potop” z 1974 r., nominowany do Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Całość zebrała pozytywne recenzje krytyków i pełne sale kinowe.

Pisząc o ekranizacjach Sienkiewicza, nie można nie wspomnieć o kolejnym, tym razem polskim, podejściu do „Quo Vadis”. Jerzy Kawalerowicz, będący reżyserem filmu z 2001, stworzył dzieło z wielkim rozmachem, które przyciągnęło do kin tłumy.

Na duży ekran zostało przeniesione także „W pustyni i puszczy” i to nawet dwukrotnie (w 1973 r. i w 2001 r.). Obie ekranizacje na stałe wpisały się w historię kina.

Akademia Umiejętności Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Członkowie Rosyjskiej Akademii Nauk Serbska Akademia Nauk i Umiejętności