Henryk Berlewi

Henryk Berlewi - życiorys

Henryk Berlewi był znanym malarzem, krytykiem oraz teoretykiem sztuki działającym zarówno w Warszawie, Berlinie i Paryżu.

Mężczyzna przyszedł na świat w rodzinie Szrajberów w 1894 r. w Warszawie. Malarz posiadał bliskie relacje z matką – Heleną Berlewi, która od najmłodszych lat zachęcała syna do zainteresowania się sztuką. Kobieta również była znaną personą w świecie artystycznym, jednak działania malarskie podjęła dosyć późno.

Henryk był człowiekiem wyedukowanym, studiował na wielu uczelniach. Pierwsza z nich nosiła nazwę Szkoły Sztuk Pięknych, kolejna to Akademia Sztuk Pięknych w Antwerpii. Paryska uczelnia Ecole des Beaux- Arts i Ecole des Arts Decoratifis również gościły mężczyznę jako jednego z uczących się. W 1913 roku nastąpił powrót do Polski i rozpoczęcie trzyletnich studiów w warszawskiej Szkole Rysunkowej pod kierunkiem Jana Kauzika.

Analizując malarstwo Henryka Berlewiego, z pewnością można stwierdzić, że dominowały w nim motywy wywodzące się z kultury żydowskiej. Dodatkowo tworzył zgodnie z kierunkiem ekspresjonizmu. Sam mężczyzna był znaną postacią w żydowskich kręgach artystycznych, literackich oraz teatralnych. Znał wiele wpływowych i znanych ludzi, takich jak Aleksander Wat czy Anatol Stern. Tworzył wiele prac graficznych do wydawanego w Warszawie i Berlinie żydowskiego czasopisma „Albatros”.

1921 rok był przełomowym okresem dla twórczości Berlewiego. Jego sztuka zaczęła się zmieniać, w pracach przeważał konstruktywizm i suprematyzm. Zmiana artystycznej orientacji była związana z postacią rosyjskiego malarza El Lissitzky, który to przyczynił się do decyzji Henryka. Po przeniesieniu się do Berlina, sformułował zasadę mechanofaktury, która została ogłoszona w Polsce w 1924 r. Zasada polegała na porzuceniu iluzji przestrzennej w malarstwie w celu większego zaakcentowania dwuwymiarowości płótna. Dodatkowo, malarz uprościł geometryczne kształty, zredukował paletę barwną oraz kierował się ku mechanizacji środków wyrazu. Uściślając, gamę kolorów ograniczył do białej, czarnej i czerwonej.

Niestety taki sposób postrzegania sztuki spotkał się w Polsce z lekką krytyką, w związku z czym założył agencję reklamową o nazwie „Reklama- Mechano”, która została założona wraz z poetami Stanisławem Bruczem i Aleksandrem Watem. Mężczyzna w tym okresie poszerzył również swoje znajomości, poznał wielu twórców awangardy, takich jak Theo van Doesburg, Viking Eggeling, Laszlo Moholy- Nagy, Hans Richter i Mies van der Rohe.

Jego ważniejsze dzieła były związane z wydarzeniem wprowadzenia zasady mechanofaktury. Nosiły nazwę mechanofaktury biało-czerwono-czarnej oraz kompozycji mechanofakturowej.

Berlewi należał do przedstawicieli abstrakcji geometrycznej w Polsce, był członkiem grupy „Blok”. W tym okresie reprezentował najbardziej radykalny nurt polskiej awangardy. W związku z tym, działalność Henryka Berlewiego jest uznawana za początki awangardowej grafiki użytkowej w Polsce. Berlewi powrócił do sztuki przedstawiającej w 1926 r. W 1928 r. zamieszkał na stale w Paryżu.

W czasie II wojny światowej przyłączył się do francuskiego ruchu oporu. Po 1957 r. powrócił do abstrakcji oraz rozpoczął działalność związaną z uznaniem mechanofaktury za prekursorską wobec pop artu. Krytyka artystyczna również należała do obszarów działalności malarza.

Bardzo ciekawy aspekt biograficzny dotyczy temperamentu mężczyzny. Jeden z jego ówczesnych znajomych, opisywał Henryka jako osobę, przejawiająca krótkie wybuchy gniewu. Zagłębiając się w jego życiorys, można się natknąć na historię dotyczącą sporów ze znanym pisarzem – Witoldem Gombrowiczem, który wyrażał swoją krytykę odnośnie współczesnej sztuki. Spowodowało to wiele napięć pomiędzy mężczyznami. Pomimo krytyki, malarz odniósł ogromny sukces.

Henryk Berlewi zmarł w 1967 r. w Paryżu.

École de Paris